Aquel home que eu coñecía desde fai moito tempo resultábame intrigante, sempre tivera a sospeita que tiña moito que dicir, imaxinaba que cando quixera falar, ía sorprender a moitos e incluso pode que a el mesmo. Era por iso que facía xa bastante tempo que tiña gaña de sentarme con el e que quixera falar do que non mostra con facilidade, do que non se lle ve; sabía que ía ser cando a súa tranquilidade llo permitira, cando os seus ciclos emocionais lle fixeran ver que lle resultaría positivo para el e tamén unha maneira de tirar valados que nunca quixera levantar. Seguro que en algún momento fíxenme pesado pola insistencia ou insinuacións para que se atrevera a contarnos a súa historia; esa que ninguén ten dereito a facerlle ningunha réplica.
Desde fai un tempo notaba que a idea aparecía cada vez máis preto de poder levala a cabo, un certo comportamento de madurez nas reflexións sobre a posibilidade de contar "o seu conto" facíame pensar que faltaba pouco para chegar ao momento de, pola miña parte, escoitar.
Ata que chegou o día que me dixo que non tiña medo de falar nin de encoirarse da súa vida que moi pouca xente chegara xunto del para coñecerse; pero si de que non se entendera o que quería contar. Que tiña medo de que no traxecto que vai desde a súa boca ata o momento de chegar a lelo, se perdera a esencia da mensaxe. Eu deille a entender que non debera ter medo diso, que o realmente importante e esencial era o camiño que el fixera para chegar a ser o que o Ta Tá é hoxe.
O motivo de estar agora aquí é que el comezou a contar "o seu conto"; foi cando me dixo que para comezar ben debíamos presentarnos.
Eu chámome Manuel, e o que vai contarnos a súa historia, coloquialmente é coñecido polo Ta Tá. E comezou a contar da súa nenez ....
A familia.
-- Un dos mellores estados que un pode vivir e o de sentirse rodeado pola familia, e eu quixen que a miña me rodeara, sempre me sentín protexido pola figura de miña nai, ela que levando golpes é feliz e disposta sempre a dar algo máis de todo o que ten, ela que con un pequeno aloumiño regálanos o sorriso sincero, transparente. Sempre incondicional, sempre presente, sempre firme no papel do bordelo. Foi a figura sempre presente no papel emocional da casa do Veiguello. Sempre cariñosa; moitas veces poñendo as dúas fazulas e sen sacar leccións diso.
Quería poñerme Francisco Javier. Meu pai era o gran descoñecido da casa. Un home con unha tapada alegría que cando saía, contaxiaba a todos; era como "un xitano señorito". Home de firme palabra, con burla desconfiaba de quen tiña que desconfiar e apreciaba caladiñamente a quen llo merecía. Aconselloume, pero nunca sentín un impedimento na miña idea de vida. Ensinoume máis do que o utilicei. Do seu libro de álxebra ensinoume as primeiras letras; de mozo fóra mestre ocasional de cativos traballadores. Nas escuras e afumadas noites levoume a cama nos ombreiros chamándome "pacharoliño" e ... pegoume unha vez.
Unha das experiencias máis fermosas e intensas foi estar con el no momento en que decidiu descansar. Notei na aperta da súa man dereita como nos despediamos con paz e tranquilidade. Decidiu partir como partes os homes.
O Veiguello deixoume durmir con el, de feito foi unha noite de quince anos. Non aprendín a ser cazador como el foi pero aprendín que tiña que ter fachenda do seu nome. O meu valedor familiar, mediador de conflitos e protector de castigos. Regalándome noites de contos esquecidos, das primeiras cantigas e do reflexo alegre nos ollos cando eu subía ao cuarto do medio onde descansaba cando recordou que tamén sabía falar castelán".
Teño que recoñecer que sentía fascinación por como intentaba aportar intensidade a descrición que facía da xente da casa onde viviu. Intensidade que non diminuíu cando se puxo a falar da xente da casa onde naceu ....
-- Miña nai quixo que fora nacer ao Fondo da Vila. Sempre me sentín un privilexiado por ter durante un tempo todas as atencións de meus tíos e fun o primeiro neto do Emiliano e da Alicia. Viñan afectos de todo tipo e de todos eles. Recoñezo que hoxe eses afectos teñen un privilexiado andel no meu corazón. Pero tamén é certo que o tempo e as circunstancias ensináronme a diferenciar dentro da mescolanza entre familia e amizade. En toda familia en algún momento xorde un período de reconversión, e ese feito faime sentir a dor da perda do respecto dalgunha xente que me rodeou. Xente que en algún momento sentín imprescindibles para o meu camiñar, para sentir a súa compaña e que hoxe non teñen ningún significado. Xa non existen. Pero tamén está a outra cara da moeda. Xente que pasaron de ser familia a ser leais amigos.
Cando deixamos de falar da familia, notei na súa cara un ricto de dor, pode que rabia; ese aspecto mellorou cando recordou ....
A escola.
-- O primeiro día que fun a escola levoume meu tío Policarpo, era setembro do 1968. O camiño a Carozo tiña moita lama e para facilitar a chegada a escola o menos manchado posible meu tío decidiu levarme a ombreiros ... recordo ese feito con unha fonda sensación de tenrura.
Meus pais viviron ese feito con preocupación polo medo a que me sentira avergonzado por mor da miña tartamudez, non foi así. De feito, sempre foi un dos meus acenos de identidade, un plus emocional que me axudou a ter unha recoñecida identidade propia da que o longo da miña vida sempre lle souben sacar partido. E si en algún momento me sentín avergoñado, Dna. Pilar, a mestra da escola de Carozo tamén fixo uso de outras estratexias para que me sentira máis cómodo e seguro. En algún momento levábame para as escaleiras que subían ao cuarto, e alí só facíame cantar ou ler en voz alta mentres o resto dos alumnos escoitaban.
Terceiro da E.X.B. xa o fixen no colexio público de Abadín onde comecei a vivir a nova experiencia de coñecer xente nova, ese feito tamén fixo que se perdera a protección da xente coñecida, escoitar o nome de outras parroquias daba certa vertixe, eses nomes, que na lareira da casa soaban a sitios lonxanos.
Cando o Ta Tá chegou a este punto fixo unha pausa como si quixera pensar o que quería dicir ou como o quería dicir. Dixo que tiña dúbidas de facer públicas algunha das cousas que fixera na etapa de estudante xa que podía facer dano a outras persoas. Pero que esas experiencias e feitos, son parte del e que en gran parte o responsable só era el.
E seguiu ...
-- Nunca fun de estudar, non recordo pasar unha só noite sen durmir para sacar a mellor nota posible do exame do día seguinte. Cada ano e cada curso que fun pasando fíxeno coas notas denominadas "raspadas" e deixando materia para setembro ata chegar ao curso de oitavo que foi preciso repetilo para sacar o "graduado escolar". Fun un mal estudante, por momentos inquieto e con espírito rebelde. Esas características fixeron que algún mestre me puxera na fila dos malos e outros viran en min certo potencial e me axudaron a unha posible integración.
Aquí parou o relato outra vez, como dubidando ....
Quero facer públicos uns feitos dos que me sinto responsable e non podo sentir fachenda.
Algúns días "perdía o coche" adrede para non ir a escola e volvía para a casa contando mentiras. E outros quedei escondido polo vilar da Casa Vella do Cordal. E xa non só eu, con ese feito arrastraba tamén e quedaban comigo outros cativos máis novos. Pasábamos o día escondidos e xogando ata a hora de volver para a casa. Para comer comprábamos unhas galletas na taberna do Domingo de Carreiras. Un día que chovía fomos para o Pazo, á casa do Argimiro; recordo que a hora de xantar coméramos caldo de verzas.
Para entender este proceder, tamén quero dicir que no colexio algúns cativos vivimos episodios que non son doados de explicar. Era habitual ver severos castigos mediante o proceder da coñecida frase "manteiga da fraga". Eu vin como a Anita do Seixo rompía nunha mesma clase dúas varas nas costas ao Cándido Rodriguez, de Abeledo. Eu non fun unha excepción, a min na clase, o Santiago deume a escoller si quería pasar quince días na casa expulsado ou levar daquela mesmo quince lapadas. Con moi bo criterio decidín que aquelo tiñamos que solucionalo nese mesmo momento. Deulle a volta cara a dentro da man a aquel anel con roseta que tiña coa finalidade de facerme máis dano, e comezou a pegarme con saña. Sete lapadas nun lado e oito no outro. Camuflando a dor e as gañas de chorar rematou a hora das Ciencias Sociais.
Era tal o nivel de podremia emocional do citado mestre que coa miña tartamudez tamén fixo experimentos. En cada clase que el nos impartía a min facíame ler con un bolígrafo ou lapis atravesado na boca, de unha comisura á outra e pasando por debaixo da lingua, para así descubrir unha pauta científico-sanitaria para solucionar a tartamudez.
Por suposto que nada de isto se soubo na casa.
Por sorte a xente nova ten o tempo como aliado. Pasaron os anos e un día da festa do Oito coincidimos o Santiago e a súa dona Lourdes de convidados na mesa do Ireneo en Abadín. Experimentei que se sentía estar fora da condición do medo e iso deume a posibilidade de pregunteille si recordaba os feitos ..., con xeito o Ireneo puxo sentido.
As paixóns.
Chegado a este punto e polo que o coñecía, sabía que era o momento onde o Ta Tá se sentía máis cómodo. Quería coñecer a verdadeira versión que tiña sobre el mesmo, a do Ta Tá emocional, doído, apaixonado. Eu sabía que nesta materia manexábase ben e tamén que era socialmente un descoñecido; tíñame comentado que á xente non lle gusta ou non sabe escoitar e menos cando un fala de cousas tan "de un". Detestaba a falta de atención cando el mesmo ou outra persoa estaba a falar de calquera cousa e o ou os interlocutor interrompíano para falar de eles mesmos. O tema prometía aínda que non sabía por onde comezar.
Sorprendinme cando me dixo que estaba atascado, con un feixe de ideas querendo saír todas xuntas e todas mesturadas .... Propúxenlle que fora contando e que eu intentaría darlle certo sentido. Sabía que quería falar da súa vida amorosa, das mulleres que o coidaron; da enfermidade mental coa que convive desde xa fai anos; da inseparable compañía da música.
E comezou falando da primeira vez que escoitou a Elvis Presley.
-- Tiña quince anos cando a apéndice me fixo pasar unha longa tempada na cama acompañado do magnetófono e dúas cintas, unha delas de Elvis Presley, ese feito foi quen condicionou a miña andaina musical pola vida e trouxo ideas e sons para sentirme arroupado e definido. Esas cancións, repetidamente, non deixaron de soar ata que a miña memoria coñeceu cada palabra de cada canción.
Outro momento que se quedou presente na miña memoria foi cando un día estaba
alindando nas vacas pola corda no cómbaro da terra de Tras do Marco,
sempre que podía tiña a costume de levar a radio que me regalara meu tío
Servando para poder escoitar música. Sin saber o motivo, aquela canción
que acababa de comezar a soar tiña un significado especial, gustábame todo dela, a
letra e a melodía. O peor era que non escoitara o nome do
intérprete, tiña unha mensaxe e un poso de frescura, un aire canalla. Non sabía cando pero tiña a
certeza que a escoitaría outra vez, como así foi; o que soaba era
"Pongamos que hablo de Madrid", corría o ano 1980.
Cando Miguel Rios me deu a súa benvida no ano 1982 eu xa camiñara con el por Granada e tamén me ensinara o derradeiro movemento da novena sintonía. E de súpeto chegou esa explosión de frescura musical. O rock nacional tiña sentido e abría portas a movidas en moitas cidades, Madrid, Vigo, Bilbo,.... Con ese movemento cultural vivín veráns intensos acompañado por cidades representadas en "movidas". Foron moitos os grupos e solistas que encheron a memoria para recordar no futuro. Ese que hoxe é presente e catalóganos no tempo. Tequila, Siniestro Total, Radio Futura, Hombres G, Loquillo, ... e outros moldearon ao Ta tá
A miña relación con Sabina, foi tan produtiva e fonda que el foi quen me presentou a moitos outros amigos que lle puxeron sintonía a cada día da miña vida. Sabina compúxome letras para vivir cando camiñas toda a noite ata chegar a ver que a lúa deixase quentar polo sol, cando vives vendo só siluetas, sen medo as sombras. Ensinoume tamén a vivir camuflando sentimentos.
Aínda que camiñara polo mundo definido por Sabina e a miña bandeira fora a dun pirata escoitando rock ; grazas os seus amigos descubrín a Asturias reivindicativa de Victor Manuel, o mito erótico da súa dona Ana Belén dicindo en non se sabía que idioma "Meu amor"; descubrín a Cuba revolucionaria e romántica da man de Pablo Milanés e Silvio Rodriguez. Bañeime no Mediterráneo e chorei coas cebolas de Serrat.
Estaba na Coruña vivindo os anos mozos, era unha noite de marzo do ano 1983. Entre bar e bar compartíamos tantos contos como viños e cañas, ata que mirando para a televisión vin que estaba cantando Luis Eduardo Aute. El presentoume a miña primeira e única moza e tamén quen me ensinou que na vida van aparecendo camiños que esperan decisións, aparecen ilusións e desexos; utopías e quimeras. Compartín e cantei moita soidade con el.
Un dos erros que cometín con moita facilidade foi o de imaxinar á muller que quería que me acompañara e que tiña que asemellarse á que eu imaxinaba escoitando as cancións de amor, que sempre deixan unha dor no peito, un baleiro específico, con cara e moi persoal, que ninguén volverá a ocupar. Escoitando esas cancións eu xa sufría sen ter a ninguén que me fixera sufrir, pero foi un bo adestramento para o que me esperaba na vida.
As gañas de ser e sentir música fíxome acompañar ás mellores guitarras do mundo, Mark Knopfler, David Gilmour, ...
Saraibas e o seu "Rebola Bola" marcou a miña identidade coa música popular e reivindicativa na nosa lingua nai.
Quero tamén dar a coñecer a influencia que na miña vida tivo a radio. Esa que relaciono con un personaxe peculiar como era O Zocas (José Ramón Vizoso); veciño de Zoñán, mutilado de guerra, enfermo e home que con intención de vendela sempre viaxaba cunha radio. Grazas a el na lareira da casa do Veiguello escoitábase Antonio Machín, a Molina, Escobar ou Perlita de Huelva. Grazas ao Zocas meu pai aprendeu "Angelitos Negros" para despois regalala nos albaroques e roxós.
Cando chegado a este punto pedinlle si podía escoller algunha canción que tivera un especial significado, a resposta foi un "non podo".
-- Teño moitas e cada unha con un significado. Pode que cada unha delas describan o momento dunha persoa, dun chucho, dunha dor, dunha risa, dun espido, dun adeus... todas xuntas poderían definirme.
As emocións.
Neste capítulo eu pouco tiña que dicir e moito que escoitar. Falar de momentos tan privados como pode ser a da dor que xurde da soidade ou a tristura prolongada; son cousas que teñen que saír da conciencia de cada persoa. O que puidera saír da conciencia do Manuel, supoñía un regalo.
E escoitei.
Cando en algún momento me puxen a falar con xente coñecida das situacións que a vida me foi traendo e que producían en min certo desacougo, esas persoas quedaban asombradas pola aparencia externa e contradise coa vida interna, a propia, a real que poucos coñecen.
Emocionalmente considérome unha persoa contraditoria. Padezo de unha debilidade emocional que fai que teña momentos moi delicados e outros de normalidade, de estabilidade. E para poder convivir cos momentos baixos, cos momentos de depresión ou angustia é necesario sacar forzas de onde moitas veces eu non teño. Tropecei e caín moitas veces e para poder continuar camiño foi e segue sendo necesario a axuda de psiquiatras e medicamentos específicos. O diagnóstico que os especialistas lle puxeron a miña enfermidade ten o nome de "hipocondría".
O primeiro síntoma de que na miña vida emocional algo non ía ben foi no ano 1985. Estábamos sendo atacados polo descoñecemento da enfermidade da SIDA e tamén pola sobredose de información; o primeiro síntoma que eu tiven da presenza do anormal funcionamento mental foi o convencemento de ser portador do virus da SIDA. Aínda que intentaba razoar a miña situación e convencerme que non entraba nas chamadas "persoas de risco"; de nada serviu. Vives cousas de total paranoia, que a poderosa cabeza traizóate de tal maneira que é capaz de traerche paralelas realidade que che toca entender, un exemplo é o que me ocorreu unha mañá: estaba comigo o can, e eu tiña sangue nunha man, é de sobra coñecido o poder curador da lingua dos cas, acerquei a man para que o can ma lambera e non quixo; ante o rexeite do can dei por sentado que estaba contaxiado.
A partir de aí foron moitos os momentos de unha loita interna que eu tiven que xogar e intentar gañar. Etapas moi angustiosas, prolongadas e sen atopar saída algunha. Vivindo diariamente dúas vidas e compaxinando a faceta de persoa sen ningún tipo de problemas e por outra banda a loita, sempre calada e en soidade para xustificar unha dor que non da febre.
A miña cabeza obrigoume a convivir co SIDA nese momento. E cando o meu tío Policarpo foi diagnosticado da Esclerose Lateral Amiotrófica, tamén eu tiña síntomas e ... moito medo! A miña cabeza enferma fíxome padecer tamén cancros, .... E sobre todo, a silenciosa obrigatoriedade de ser un recoñecido enfermo de ansiedade e estrés.
O Ta tá, este home que a sociedade o obrigou a estar sempre alegre, sen ningún motivo de queixa, veuse obrigado a vivir en dous mundos compaxinando dúas vidas. Sempre calado, sen confesor de confianza e escapándoselle a dignidade emocional cada día. Con moitas dificultades para comezar calquera día e cansado de esperar que chegara o soño.
Tremores, alucinacións, cando chegaba a hora de comer unha imposibilidade de poder facelo ... e algunha que outra vez buscando erroneamente o apoio do alcohol.
E sempre na compaña da soidade da miña cabeza.
Ata que as forzas remataron. Busquei axuda especializada e presentáronse longas tempadas de pastillas, de psiquiatras e psicólogos. De falar do que o medo che deixaba ver ou che oculta; de atoparte e ver en cada melloría que vas experimentando o mal que te atopabas. Eu non conseguín darme conta do que sufrín ata que a melloría gañou o terreo que lle pertence.
Claro que a dor emocional fai que penses no suicidio. No meu caso só se presentou na idea de que unha persoa ten que estar algo máis enferma do que eu me atopaba para chegar a facer iso. Estou seguro que atoparte coa morte cara a cara pode ser moi doado.
Xa cando chegou a etapa de fincar a alma no chan estaba apoiado por algunha das persoas que me deron o seu apoio incondicional, que me viron chorar de dor sen sentilo. Esas persoas foron as que te miraban caladas, escoitándote, intentando comprender algo no medio de tan prolongada tristura ... e cabreos!
Canseime de repetir o pracer de poder sentir os brazos ou as pernas rotas sabendo que de iso cúrase; da cabeza non; ou polo menos eu non atopaba o remedio.
As mulleres.
Ante tal intensidade, ....
Considérome
un home que fun medrando rodeado pola idea máis romántica do amor, e ante esa
intensidade amorosa coa que vivo as relacións fan de min un home
vulnerable que sofre o amor máis que o goza.
A miña esencia de home ven vinculada pola presenza das mulleres na miña vida. Como xa dixen no comezo, só me namorei dunha; ese ser idílico que se instalou na miña cabeza e a partir de aí a vida fixo que foran aparecendo as persoas máis fermosas, apaixonadas, compañeiras e amigas que calquera home pode chegar a coñecer. Cada unha regalándome a ilusión do comezo do camiño e o apoio nos tropezos. Elas, tan desabrigadas no medio do meu abrazo e tropezando coa soidade cando estaban agardando por algo que viran en min nalgún momento. Mulleres que viviron a soidade, a tristura de ver rematar a ilusión do mellor amor da súa vida.
Vosoutras que sabedes e calades insha´Allah* vos deades conta que seguedes sendo moi queridas.
Son mulleres que teñen o don de saber cal é o seu nome e que eu non quero manchar.
Oxalá se den conta que seguen estando.
"Que che importa que te ame
Se ti non me queres xa
O amor que xa pasou
Non se debe lembrar
Fun a ilusión da túa vida
Un día lonxano xa
Hoxe represento ao pasado
Non me podo conformar.
Se as cousas que un quere
Se puideran alcanzar
Ti quereríasme o mesmo
Que vinte anos atrás
Con que tristeza miramos
Un amor que se nos vai
É un pedazo da alma
Que se arrinca sen piedade".
20 anos.
Guillermina Aramburu. 1935.
*- Insha´Allah: E unha palabra árabe que traducido quere dicir "se Deus quere".
P. D _ Xa que me acompañaches, xa que estás aquí, douche as grazas pola compaña, pola paciencia e por facer de guía e de gardián.
A ti teño que darche as grazas por non me deixar só.
